James Fallon "Mózg psychopaty" - recenzja książki

Dzień dobry! Powoli ruszam z Psychonauką :)

Na samym początku chciałabym przedstawić luźniejszą serię, która będzie się pojawiać na stronie - będą to recenzje książek poruszających tematy związane z moją wizją kryminalistyczno-kryminologiczno-psychologiczno-prawnej Psychonauki.

Dzisiaj prezentuję "Mózg psychopaty" autorstwa Jamesa Fallona - będzie tu trochę recenzji i trochę moich przemyśleń.

Wszystko zaczęło się od tego, że zaprzyjaźniony badacz dał Jamesowi Fallonowi zdjęcia, uzyskane przy pomocy pozytonowej tomografii emisyjnej (PET), przedstawiające mózgi osób zdiagnozowanych jako psychopaci i mózgi osób bez tej przypadłości. Żadne ze zdjęć nie było podpisane, a Fallon miał za zadanie sprawdzić, czy coś te mózgi od siebie odróżnia - znaleźć wzorzec, który można by było przypisać do modelowego mózgu psychopaty. Okazało się, że rzeczywiście coś jest na rzeczy, bo analiza charakterystyki czynnościowej poszczególnych obszarów mózgu pozwoliła na precyzyjne i jednoznaczne rozróżnienie psychopatów od nie-psychopatów. 

Gdyby była to książka stricte naukowa, autor skupiłby się na opisywaniu zagadnień neurologicznych i neurobiologicznych. Tego jest tu też sporo, ale do faktów i opisu odkryć naukowych dorzucona została prywatna historia Jamesa Fallona. Nie bez powodu, ponieważ mózg autora doskonale pasuje do tego zagadnienia. Tak, James Fallon jest psychopatą.

Odkrycie tej prawdy o swoim mózgu zrodziło w nim nieodpartą chęć znalezienia przyczyny takiego stanu rzeczy - zarówno dla zaspokojenia własnej ciekawości, jak i dla rozwoju nauki. Bo czy nie byłoby idealnie, gdybyśmy z góry wiedzieli, kto jest psychopatą, na kogo trzeba uważać, komu nie należy wierzyć...? Tak więc Fallon zaczął drążyć temat. Cofnął się nie tylko do swojego dzieciństwa, ale sięgnął również do historii swojej rodziny zarówno od strony ojca, jak i matki. Przeanalizował nawet opowieści o słynnych (i osławionych) dalekich przodkach, starał się też na chłodno spojrzeć na różne historie z własnego życia, pytając o zdanie osoby, które uczestniczyły z nim w tworzeniu tych wspomnień.

Nie będę pisać więcej o fabule, żeby nie zepsuć Wam ewentualnej przyjemności z czytania. Może się wydawać, że powiedziałam już całkiem sporo, ale są to informacje powszechnie dostępne, i tak naprawdę to tylko wstęp do rozważań opisanych w książce.

Myślę, że "Mózg Psychopaty" to książka przeznaczona dla osób chociaż minimalnie zorientowanych w psychologii, biologii, chemii lub medycynie - taki punkt odniesienia do którejkolwiek z tych dziedzin da Wam zaczepienie i pełniejsze rozumienie opisywanych treści. Ciężko jest to wszystko pojąć w lot, wyłącznie na podstawie tej książki. 

James Fallon jest naukowcem, więc nie można oczekiwać od niego, że odrzuci całą warstwę naukową i skomplikowane kwestie przedstawi jak zupełny laik. Chociaż język książki jest bardzo przystępny, to fragmenty dotyczące biochemii mózgu będą trudne do zrozumienia dla kogoś, kto pierwszy raz styka się z taką tematyką.

Z kolei profesjonaliści mogą poczuć pewien zawód z powodu braku dokładnego opisu okoliczności, w których przeprowadzano badania, będące podstawą do napisania tej książki. Z pewnością książka nie spełnia wymagań stawianych artykułom naukowym. Mam tu na myśli chociażby okoliczności, w jakich przeprowadzano badania, opis badanej grupy, polecenia, które wydawano badanym w trakcie przeprowadzania badań. Podobne zarzuty podnoszą też przeciwnicy teorii Fallona.

Chciałabym Wam pokazać tu jeszcze film z wystąpienia Jima Fallona dla TED (Technology, Entertainment and Design - cykl konferencji naukowych na przeróżne tematy). Historię tego, jak James znalazł się na tej konkretnej scenie opowiadając o swoim mózgu i drzewie genealogicznym swojej rodziny również znajdziecie w jego książce, To wystąpienie można uznać za takie bardzo skondensowane podsumowanie jego książki - ewentualnie może to być zachęta do zgłębienia tej tematyki, tak skrótowo tu przedstawionej przed publicznością. 

Odchodząc zupełnie od "Mózgu Psychopaty" polecam Wam przejrzenie filmów TED na YouTube. Od jakiegoś czasu w TED biorą udział również polscy mówcy. Najwięcej jest oczywiście filmów z prelekcjami po angielsku, ale do wielu z nich dołączone są polskie napisy.

Do filmu zamieszczonego powyżej również można włączyć polskie napisy. Jeśli ktoś nie wie, jak to zrobić (bo przecież nie każdy musi być obeznany z takimi rzeczami), to już mówię: po najechaniu na pole z odtwarzanym filmem w prawym dolnym rogu wyświetlą się Wam cztery ikonki. Napisy włącza się tą pierwszą od lewej. 

Książka była dla mnie (naukową) przyjemnością, ale zdaję sobie sprawę, że osobom niezwiązanym z  tym zagadnieniem może być ciężko oddać się swobodnej lekturze. Chociaż większość pojęć medycznych jest tu wyjaśniona, to czasem aż się prosi o zajrzenie do internetu i sprawdzenie, co jeszcze kryje się za którąś z tajemniczych nazw. Autor ma niewątpliwy dar do opowiadania i nie można mu tego odmówić. Partie ścisłe przeplata opowieściami ze swojego życia, stara się znaleźć zdroworozsądkowe wytłumaczenie naukowych zagadnień. Taka formuła pozwala nieco ochłonąć intelektualnie pomiędzy momentami wysiłku.

"Mózg Psychopaty" poleciłabym wszystkim, którzy interesują się tematyką psychologiczną, psychiatryczną czy neurobiologiczną i chcą poszerzać swoją wiedzę. Nie jest to typowa lekka książka na sobotnie popołudnie i koniecznie trzeba mieć to na uwadze decydując się na jej zakup. 

Tytuł: Mózg Psychopaty

Autor: James Fallon

Wydawnictwo: GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

Rok wydania: 2016

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 272

Cena okładkowa: 34,90zł